Get premium membership and access questions with answers, video lessons as well as revision papers.
Anwani/kichwa cha shairi
Maswali mengi huwahitaji wanafunzi kulipa shairi anwani mwafaka. Je, ni vipi mwanafunzi ataweza kulijibu swali hili? Uteuzi wa anwani huzingatia urudiaji wa maneno fulani katika shairi lote au pia kibwagizo. Hivyo basi mwanafunzi anaweza kulipa shairi anwani kwa kuzingatia ni maneno yapi yaliyorudiwarudiwa au kwa kutumia maneno katika kibwagizo.
Anwani pia yaweza kubuniwa kutokana na maudhui yanayojitokeza kwa wingi katika shairi. Anwani ya shairi huwa kama ufupisho au muhtasari wa yale yaliyomo katika shairi. Hivyo basi mtu yeyote anayesoma kichwa cha shairi fulani huweza kukisia kile ambacho shairi hilo linazungumzia hata bila ya kulisoma shairi lenyewe. Kwa ufupi, kichwa cha shairi humpa msomaji taswira ya kijumla ya mambo yanayozungumziwa katika utungo wenyewe.
Falsafa ya mwandishi
Huu ni msimamo wa mwandishi kuhusu maudhui tofauti tofauti aliyoyajadili katika utungo wake. Msimamo wa mwandishi unaweza kuwa analiunga mkono jambo fulani au analipinga jambo fulani. Hili litadhihirika wazi jinsi anavyoeleza maudhui yake.
Nafsineni
Huwa ni anayezungumza katika shairi. Wakati mwingine huwa ni mtunzi mwenyewe anayezungumza au wakati mwingine akamtumia mhusika fulani kupasha ujumbe wake.
Nafsi nenewa/hadhira lengwa
Huwa ni anayeelekezewa ujumbe. Ujumbe katika shairi au hata kazi yoyote ya fasihi huwa inamlenga mtu au kundi fulani la watu. Walengwa hawa ndio nafsi nenewa ama hadhira lengwa, kwa mfano wanafunzi, wazazi au wananchi.
Lahani/Toni ya shairi
Mwanzoni mwa kitabu hiki tulieleza kuwa shairi hutumia lugha teule, yenye mnato na iliyojaa hisia. Toni ni hisia ambazo huibuka kutokana na yale anayosema mzungumzaji katika shairi. Mzungumzaji huweza kuibua hisia za kuchekesha, kulalamika, kubeza, furaha, huzuni n.k
Mandhari na wakati
Mandhari ni mazingira au muktadha au mahali ambapo shairi fulani hutungiwa. Mandhari na wakati huenda sambamba. Kutokana na maudhui ya shairi, tunaweza kubaini ni wapi na ni lini shairi lilitungwa. Mifano ya mandhari ni kama vile Pwani, mjini, shuleni n.k. Hivyo basi mandhari na wakati husaidia kuendeleza maudhui ya shairi. Kwa mfano katika shairi la Mnazi na Vuta n’ kuvute, mandhari ni ya Pwani.
Uhusika katika ushairi
Mashairi pia huweza kuwa na wahusika haswa tukirejelea ngonjera na malumbano hivyo basi ni muhimu kulitilia maanani suala hili. Wahusika huwa kama sauti ya mwandishi maanake ni kupitia kwao ambapo mtunzi hueleza mawazo yake bayana.
Tasnifu
Haya ni maelezo mafupi ambayo mwandishi wa kazi ya fasihi huyatoa kuhusu maudhui na dhamira yake katika utungo.
Lugha ya nathari/Lugha tutumbi/mjalizo
Hili ni swali ambalo aghalabu halikosi kwenye maswali ya ushairi. Mwanafunzi ataulizwa...Andika ubeti fulani katika lugha ya nathari. Lugha ya nathari ni lugha ya kawaida. Huwa ni maandishi mfululizo. Ubeti uandikwe kwa aya moja ama kwa njia ya kiinsha bali si ya kishairi. Mishororo igeuzwe iwe sentensi za Kiswahili sanifu zinazozingatia kanuni za lugha. Sehemu zilizorudiwarudiwa ziandikwe mara moja tu. Usitumie lugha ya mshairi.
francis1897 answered the question on February 1, 2023 at 08:24
- Taja aina mbalimbali za takriri katika ushairi(Solved)
Taja aina mbalimbali za takriri katika ushairi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Katika ikisiri yake, Joseph Nyehita anaangazia kuwa matumizi ya methali yanapozingatiwa, ushairi wa Kiswahili unaweza kuainishwa zaidi kwa kuzingatia kutumiwa au kutotumiwa kwa methali. Anasema...(Solved)
Katika ikisiri yake, Joseph Nyehita anaangazia kuwa matumizi ya methali yanapozingatiwa, ushairi wa Kiswahili unaweza kuainishwa zaidi kwa kuzingatia kutumiwa au kutotumiwa kwa methali. Anasema kuwa kila kikundi cha ushairi kinaweza kupendekezewa jina mahususi kuwa kitambulisho chake. Taja majina yanayopendekezwa
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja huku ukitoa mfano, aina kadha za taswira katika ushairi(Solved)
Taja huku ukitoa mfano, aina kadha za taswira katika ushairi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja na ueleze tamathali tofauti za usemi(Solved)
Taja na ueleze tamathali tofauti za usemi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja mambo ya kuzingatia katika kueleza muundo wa shairi(Solved)
Taja mambo ya kuzingatia katika kueleza muundo wa shairi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja na ueleze mambo muhimu yanayozingatiwa katika uchambuzi wa mashairi(Solved)
Taja na ueleze mambo muhimu yanayozingatiwa katika uchambuzi wa mashairi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Eleza aina za bahari za ushairi zifuatazo:
a) Sakarani
b) Ngonjera
c) Malumbano
d) Masivina
e) Taabili
f) Mandhuma
g) Kisarambe
h) Mavue
i) Sabilia
j) Togoo
k) Kumbukizi(Solved)
Eleza aina za bahari za ushairi zifuatazo:
a) Sakarani
b) Ngonjera
c) Malumbano
d) Masivina
e) Taabili
f) Mandhuma
g) Kisarambe
h) Mavue
i) Sabilia
j) Togoo
k) Kumbukizi
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja na ueleze aina za mashairi kulingana na mizani(Solved)
Taja na ueleze aina za mashairi kulingana na mizani
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Eleza aina ya mashairi kulingana na mpangilio wa maneno(Solved)
Eleza aina ya mashairi kulingana na mpangilio wa maneno
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Eleza aina za mashairi kulingana na vina(Solved)
Eleza aina za mashairi kulingana na vina
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Eleza aina za mashairi kulingana na idadi ya vipande katika mshororo(Solved)
Eleza aina za mashairi kulingana na idadi ya vipande katika mshororo
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja aina ya mashairi kulingana na idadi ya mishororo katika ubeti (Solved)
Taja aina ya mashairi kulingana na idadi ya mishororo katika ubeti
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Uainisho wa bahari za mashairi hutegemea pakubwa vigezo mbalimbali. Taja vigezo hivyo.(Solved)
Uainisho wa bahari za mashairi hutegemea pakubwa vigezo mbalimbali. Taja vigezo hivyo.
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Nini maana ya bahari za mashairi?(Solved)
Nini maana ya bahari za mashairi?
Date posted: February 1, 2023. Answers (1)
- Taja visawe vya mashairi huru(Solved)
Taja visawe vya mashairi huru
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Taja visawe vya mashairi ya jadi(Solved)
Taja visawe vya mashairi ya jadi
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Naja sasa ni ndiyani, naja kwetu Mzalendo
Naja nirudi nyumbani, nilowekwa nako kando
Kwetu’ mi nakutamani, kulo na mwingi uhondo
Nijaye ni yule nyundo, misumari hadharini
Naja kwingine kuwapi,...(Solved)
Naja sasa ni ndiyani, naja kwetu Mzalendo
Naja nirudi nyumbani, nilowekwa nako kando
Kwetu’ mi nakutamani, kulo na mwingi uhondo
Nijaye ni yule nyundo, misumari hadharini
Naja kwingine kuwapi, kulojaa langu pendo?
Huenda nende kwinginepi, sawa nako kwa muundo?
Kaa kwingine anapi, ela kwenye lakwe gando?
Nijaye ni ile nyundo, misumari hadharini
Naja nije rudi papo, panigedeme mgando
Ningaambwa kwetu hapo, kwamba kwanuka uvundo
Sitakwenda penginepo, tarudi kuko kwa mwando
Nijaye ni ile nyundo, misumari hadharini
(Limenukuliwa)
Tunaainisha shairi hili kama la jadi kwa sababu:
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Taja sifa za mashairi huru(Solved)
Taja sifa za mashairi huru
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Nimeyaandika maneno haya
kwa niaba ya,
Mamilioni wasio malazi
Wazungukao barabarani bila mavazi
Wabebao vifurushi vilivyo wazi,
… milki yao ya maisha.
Kwa niaba ya:
Maelfu wanaovuma bila haki
Wiki baada ya wiki
Leo...(Solved)
Nimeyaandika maneno haya
kwa niaba ya,
Mamilioni wasio malazi
Wazungukao barabarani bila mavazi
Wabebao vifurushi vilivyo wazi,
… milki yao ya maisha.
Kwa niaba ya:
Maelfu wanaovuma bila haki
Wiki baada ya wiki
Leo sumu au spaki
Leo kamba au bunduki
Na kwa wale wanasubiri kunyongwa
Kwa niaba ya
Vijana walio mtaani
Wale mayatima na maskini
Wazungukao mapipani
Kila pembe mjini
Kuokota sumu kutia tumboni
Kujua bila kujua
’ili kupata kuishi.
Kwa niaba ya:
Wakongwe wasiojiweza
Walao chakula kilichooza
Wachukuao choo wakijipakaza
Pole pole wakijiangamiza
Katika vyumba vyao
Baridi na giza
Kwa saba hawan watazama
Wala wauguza
Eleza sababu za kuliita shairi hili huru
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua migao/kategoria mbili kuu za mashairi(Solved)
Fafanua migao/kategoria mbili kuu za mashairi
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)