(i)Nukta -kitone/kikomo.
(ii)Koma –mkato/kipumuo/kituo.
(iii)Mkwaju -mshazari.
(iv)Mtajo -alama nuklishi/za semi.
Kavungya answered the question on November 21, 2022 at 13:53
-
Ainisha mofimu na viambishi katika neno Aliyesomewa.
(Solved)
Ainisha mofimu na viambishi katika neno Aliyesomewa.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Bainisha aina za maneno katika sentensi hizi.
(i) Mwalimu anaandika .
(ii) Mwalimu anaandika ubaoni.
(Solved)
Bainisha aina za maneno katika sentensi hizi.
(i) Mwalimu anaandika .
(ii) Mwalimu anaandika ubaoni.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Kamilisha methali.
Mgagaa na upwa
(Solved)
Kamilisha methali.
Mgagaa na upwa
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Eleza sifa tatu za Kamusi ya lugha ya Kiswahili.
(Solved)
Eleza sifa tatu za Kamusi ya lugha ya Kiswahili.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Tofautisha sauti
/r/ na /l/
(Solved)
Tofautisha sauti
/r/ na /l/
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Sahihisha sentensi hizi
(i)Mtoto amerara usingizi mnono.
(ii)Papu yangu ni mzee kiazi.
(Solved)
Sahihisha sentensi hizi
(i)Mtoto amerara usingizi mnono.
(ii)Papu yangu ni mzee kiazi.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Tenga silabi na uainishe katika neno
Muhtasari
(Solved)
Tenga silabi na uainishe katika neno
Muhtasari
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Weka shadda neno barabara kuonyesha maana ya shwari na baraste.
(Solved)
Weka shadda neno barabara kuonyesha maana ya shwari na baraste.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Onyesha matamshi ya vokali ukitumia mchoro huu wa pembe tatu.
(Solved)
Onyesha matamshi ya vokali ukitumia mchoro huu wa pembe tatu.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
UFAHAMU
Ajira ya watoto
Kingi alizaliwa vuruni kijiji kilichosifika kwa ukarimu wa wanakijiji wake.Ingawa walikuwa
karimu,Wavuruni wengi walikosa elimu.
(Solved)
UFAHAMU
Ajira ya watoto
Kingi alizaliwa vuruni kijiji kilichosifika kwa ukarimu wa wanakijiji wake.Ingawa walikuwa
karimu,Wavuruni wengi walikosa elimu.Fauka ya hayo,walininginia katika umaskini
uliokithiri.Hivyo,wengi waliselea katika kazi za kijungu jiko.Watot wa umri wa kwenda shule
walikosa elimu na kuzurura mitaani.Udhaifu huu ulimpa faida Mwakisu,tajiri mmoja aliyemiliki
shamba kubwa.Aliwaajiri watoto hao.
Mwakisu alikuwa mkwasi alietononoka si haba.Kama ni senti ,alikuwa nazo.Kilichotia doa
jina lake ni kiburi.Mbali na kiburi hicho,yeye hakujaliwa moyo wa huruma na utu.
Hakubarikiwa kuwa mwema .Maadili hutuongoza kila mara kuwa ‘wema hauozi’.
Kwa Mwakisu,wema ulioza na kuvunda .Utu uling’oka katika bawaba za moyo wake na
ukawa msamiati aliouchukia.Aliwatumikisha watoto wa wenzake huku wake wakisoma shule.Tabia
yake hiyo ndiyo iliyowafanya Wavuruni kumtoa katika orodhayao ya watu wema.
Mwakisu alistaajabisha!Hakutaka kununua mashine zozote za kufanya kazi shambani ingawa
alikuwa nao uwezo.Alistahabu kuajiri watoto wadogo na kuwadhulumu.Mkwasi huyu alifurahia
kuona vitoto vikimenyana na kazi shambani kwake tangu mawio hadi machweo na hatimaye kuwapa
ujira mdogo.
Siku moja Kingi alimtaka radhi, “Bosi naomba uniongezee chochote ,kwani tuna shida
nyumbani.” Mwasiku alimkodolea macho huku mdomo ukimcheza.Hapo alimchomolea mwajiriwa
wake tusi kubwa kutoka kwenye hazina yake isiyopungua.Tusi ambalo lilimtaabisha Kingi
kulisahau.Lilikaririwa akilini mwake kwa sonono.Tangu siku hiyo Kingi akaona kuwa kuajiriwa na
Mwakisu ni kufadhiliwa u chini.
Kiburi cha mwakisu kilidhihirika kila mara .Kila alipomwona motto akilia kwa uchovu au
maumivu ,ungemsikia akimfokea ,”Chapa kazi!Unalilia nani hapa?Kama humudu kazi rudi kwa
mamako ukanyonye.”
Kazi nyingi zilikuwa ngumu na hazikuwastahili watoto wenye umri mdogo.Si kipupwe, si
kaskazi,si vuli,si kiangazi ,si kusi:kazi ziliongezeka na kuwaumiza watoto.Kingi,kwa
mfano,alitakikana akame ng’ombe kumi na abebe maziwa hadi kwenye tangi kubwa .Kisha
angewakatia mg’ombe nyasi na kuwasafisha .Hatimaye angehitajika kuzoa samadi.
Msimu wa kipupwe uliwadia.Baridi ikawatafuna watoto hao waliokosa mavazi bora.Kingin
aliugua.Watoto wengi wakapatwa na maradhi.Wawili wakaaga dunia.Wazazi walipoona maisha ya
watoto wao yamo hatarini,wakaandamana hadi kwa Mwakisu.tajiri huyo aliwajia kwa meno ya
juu,’msiniitie kibuhuti.Mimi niliwaajiri watoto,sio watoto na wazazi wao”.Wazazi wakatanabahi
kuwa , ‘Pa shoka hapaingii kisu’.Waliandamana hadi kwa chifu.Chifu alipoyaona yamempita
kimo,akafululiza hadi kituo cha polisi.
Mwakisu akakamatwa ,akashtakiwa na kuhukumiwa .Alipatikana na makosa ya kuwaajiri
watoto wenye unri mdogo na kusababisha vifo vya wawili hao.
Serikali ikatoa amri kwa wazazi kupeleka watoto wao shuleni.Ikatoa pia misaada ya
kuendeleza elimu;elimu ya bure kwa shule za msingi.Kingi akasoma hadi kuhitimu chuo
kikuu.Akawa daktari.
Alfajiri moja mahabusu waliletwa hospitali kuu ya mkoa kwa matibabu.Kingi akampa huduma mzee
aliyejawa mvi na kukoboka meno.Alipomtazama kwa makini akamkumbuka.
Mwakisu akabahatisha,”sura yako….ni kama Kingi…”Kingi akamjibu,”Mimi ndiye
Kingi.”Wakakondoleana macho, huku machozi yakimtiririka Mwakisu.
Maswali
1.Toa kichwa kingine kwa habari hii.
2.Taja matatizo mawili yaliyowakabili wanakijiji cha Vuruni.
3.Ni mambo gani yaliyowafanya wanakijiji kumtoa Mwasiku katika orodha yao?
4.Taja kazi alizofanya Kingi.
5. Mwasiku alishtakiwa kwa makosa gani?
6.Eleza maana ya semi hizi.
(a)Kazi ya kijungu jiko.
(b)Tononoka si haba.
(c)Kodolea macho.
7.Toa maana ya methali hizi:
(a)Wema hauozi.
(b)Pa shoka hapaingii kisu.
8.Toa maana ya msamiati huu kama ulivyoptumiwa katika makala:
(a)Fauka ya
(b)Alistahabu
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Taja mambo/dhana nne zinazozingatiwa katika matumizi ya lugha.
(Solved)
Taja mambo/dhana nne zinazozingatiwa katika matumizi ya lugha.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Onyesha silabi inayowekewa shadda kwenye maneno yafuatayo.
Karatasi –
Shairi –
Barabara(njia kuu)
Mto –
(Solved)
Onyesha silabi inayowekewa shadda kwenye maneno yafuatayo.
Karatasi –
Shairi –
Barabara(njia kuu)
Mto –
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Toa neno kwa kila moja ya sauti ambatano zifuatazo.
Nyw –
Nd –
Ngw –
(Solved)
Toa neno kwa kila moja ya sauti ambatano zifuatazo.
Nyw –
Nd –
Ngw –
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Onyesha Nomino (N), kitenzi , kielezi (E) Kiunganishi (U), na kivumishi (v) katika sentensi hizi.
(i) Mtoto anacheza vizuri.
(ii) Utacheza au utasoma?
(iii) Wanafunzi wawili wanalala.
(Solved)
Onyesha Nomino (N), kitenzi , kielezi (E) Kiunganishi (U), na kivumishi (v) katika sentensi hizi.
(i) Mtoto anacheza vizuri.
(ii) Utacheza au utasoma?
(iii) Wanafunzi wawili wanalala.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Kanusha sentensi zifuatazo.
(i) Mkulima analima shamba.
(ii) Mwanafunzi anasoma kitabu.
(Solved)
Kanusha sentensi zifuatazo.
(i) Mkulima analima shamba.
(ii) Mwanafunzi anasoma kitabu.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Andika vinyume vya sentensi zifuatazo:-
(i) Mama anaanika nguo
(ii) Baba anaenda sokoni.
(Solved)
Andika vinyume vya sentensi zifuatazo:-
(i) Mama anaanika nguo
(ii) Baba anaenda sokoni.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Bainisha maneno haya yanapatikana katika ngeli ipi?
Ngoma –
Ukuta –
MachoUgonjwa –
Mmea –
Maiti –
(Solved)
Bainisha maneno haya yanapatikana katika ngeli ipi?
Ngoma –
Ukuta –
MachoUgonjwa –
Mmea –
Maiti –
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Andika maneno yenya miundo ya silabi ifuatayo.
KI (Konsonanti irabu) –
KKI (Konsonanti, konsonanti, irabu) –
II (irabu) –
(Solved)
Andika maneno yenya miundo ya silabi ifuatayo.
KI (Konsonanti irabu) –
KKI (Konsonanti, konsonanti, irabu) –
II (irabu) –
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Andika majukumu tatu ya lugha.
(Solved)
Andika majukumu tatu ya lugha.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)
-
Taja vigezo vitatu vinavyotumika kuainisha konsonati.
(Solved)
Taja vigezo vitatu vinavyotumika kuainisha konsonati.
Date posted:
November 21, 2022
.
Answers (1)