Get premium membership and access questions with answers, video lessons as well as revision papers.

Wasiwasi n‘ondokeya, ondoka enenda zako,

Soma ushairi ufuatao kisha ujibu maswali.
1. Wasiwasi n‘ondokeya, ondoka enenda zako,
Ondoka andama ndiya, nondosheya uso wako,
Ondoka wanisikiya, ziwate jeuri zako,
Jishughulishe na yako, yangu wayatakiyani?

2. Wasiwasi siitaki, suhuba yako si nzuri,
Haistahamilikii, uovu umekithiri,
Inganyoshwa hainyoki, ikukutene kikiri,
Sikati yako shari, enda zako wasiwasi.

3. Huna kazi ufanyayo, ela kuwafitinisha,
Viumbe na zao nyoyo, vitina kuwagotanisha,
Hiino ndio kaziyo, yenye kukufurahisha,
Ni kazi isiyokuchosha, mno umeizoeya.

4. Mara waja na habari, mambo yalivyo nyumbani,
Ati mambo si mazuri, mambo yote tatashani,
Wanitaka nifikiri, usemayo ni yakini,
Nisononeke moyoni, upate kufurahika.

5. Au mara hunijiya, na kingine kisahani,
Kuhusu zao afiya, hao waliyo nyumbani,
Huwa husishi nambiya, hali zao taabani,
Zingawa wakati gani? Ni zako au ni zao?

6. Na mara kuja mambiya, nitakapotoka humu,
Na kwamba yaningojea, nde maisha magumu,
Uliloni kusudiya, ni kunitiya wazimu,
Kama ndiyo yako hamu, basi unshatahayari.

(a) Eleza ujumbe uliojitokeza katika shairi hili.
(b) Fafanua muundo wa ubeti wa tatu.
(c) Eleza aina ya shairi hili.
(d) Fafanua arudhi za utunzi alizozingatia mshairi.
(e) Eleza toni ya mshairi.
(f) Andika ubeti wa tano katika lugha ya kinathari.
(g) Eleza mifano mitatu ya uhuru wa mshairi.
(h) Eleza maana ya misamiati ifuatayokama ilivyotumika katika shairi.
(i) ndiya
(ii) kisahani
(iii) nde

Answers

(a) Ujumbe wa mshairi.
(i) Anazungumzia kuhusu watu wapendao kusuta wengine.
(ii) Anazungumzia pia, watu ambao hupenda kusema ya wengine.
(b) Muundo wa ubeti wa tatu.
(i) Mishororo minne.
(ii) Vina vya kati (yo) na mwisho (sha) isipokuwa mshororo wa kipokeo; kina cha kati (sha) na mwisho (ya)
(iii) Mizani ni 16 kila mshororo.
(iv) Kila mshororo umegawika katika pande mbili.
(c) Aina ya ushairi;
Tarbia / unne - kila ubeti una mishororo minne.
(d) Arudhi za utunzi;
(i) Kila ubeti una mishororo minne.
(ii) Kila mshororo umegawanyika katika vipande viwili; ukwapi na utao.
(iii) Mizani 16 kila mshororo ; 8 kila kipande.
(iv) Kibwagizo cha aina ya kiishio / kimalizio.
(e) Toni ya mshairi;
(i) Malalamishi.
(ii) Ya onyo.
(iii) Kushtumu / kusuta.
(f) Lugha nathari;
(i) Mshairi anazungumzia yampatayo anapowazia mambo ya nyumbani. Huelezwa hali za kiafya za watu wake ambazo huonekana kuwa taabani. Hataki kuelezewa porojo kwani hayamhusu yeyote.
(g) Uhuru wa mshairi;
(i) Tabdila - ndiya badala ya njia
- ondokeya badala ya ondokea.
- sikiya badala ya sikia
- hunijiya badala ya hunijia
(ii) Mazida - Maiisha badala ya maisha
- Haistahamilikii badala ya haistahimiliki
- Siitaki badala ya sitaki
(iii) Inkisari - n‘ondokeya badala ya uniondokee.
- kunambiya badala ya kuniambia.
- Kaziyo badala ya kazi yako
(iv) lahoja - ndiya badala ya njia
- nde badala ya nje
- hino badla ya hiyo
- ziwate badala ya ziwache
(h) Msamiati.
(i) ndiya - njia
(ii) kisahani - fujo
(iii) nde – nje

---

sharon kalunda answered the question on October 1, 2019 at 10:57

Next: Give reasons why Thomas was doubtful about Jesus resurrection.
Previous: The following diagram shows the effect of electric current on lead (II) Chloride

View More Kiswahili Fasihi Questions and Answers | Return to Questions Index

Related Questions

• Ajaye kisimani mbele hunywa maji maenge, (Solved)
  

  Soma ushairi ufuatao kisha ujibu maswali.
  1. Ajaye kisimani mbele hunywa maji maenge,
  Asinywe yalo na vunju,
  Yakampa kigegezi,
  Yakamkibua roho akaona na kinyaa,
  Awali ndio awali, awali mbovu hamna.
  
  2. Kiwa utalimatia.
  Utayaramba makombo,
  Utadata vitu cheche,
  Kisomo chenye dhamana kikakupa kisogo,
  Inajuzu ujihimu
  Mwanafuu darasani,
  Urauka po mapema,
  Katu hutayaramba makombo,
  Hutakosa kisebeho.
  
  3. Dereva hata utingo,
  Natija ni asubuhi,
  Wateja utawawahi,
  Wasaa kuzingatia,
  Uwafikishe kazini,
  Kwa wasaa ufaao,
  Wasije wakateteshwa,
  Na bosi wao kazini,
  Nao wakakuapiza.
  
  4. Na ewe mwanazaraa,
  Mpini uukamate,
  Kabla jua kuwaka sana,
  Majasho kutiririsha mwilini,
  Yang‘oe yote magugu,
  Kutoka kwa lako konde.
  
  5. Mhadimu mwenye ajizi,
  Yakujuza ujihimu,
  Ununue na maziwa,
  Majogoo uyawahi mapema,
  Usije ukayadata,
  Chai mkandaa ukaandaa,
  Wateja wakuambae mithili ya ibilisi.
  
  Maswali
  (a) Eleza nasaha yoyote inayotolewa kwa wafanyakazi wowote watatu kwenye shairi.
  (b) Taja sifa zozote za kimuundo zilizotumiwa na mtunzi.
  (c) Eleza toni ya mshairi.
  (d) Nafsi nenewa anahimizwa kufanya nini.
  (e) Andika ubeti wa tatu kwa lugha tutumbi.
  (f) Toa mifano miwili ya uhuru wa mshairi.
  (g) Eleza maana ya misamiati ifuatayo kama ilivyotumiwa kwenye shairi.
  (i) Maji maenge
  (ii) Natija
  (iii) Majogoo

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Jumuiya ya "Mstahiki Meya" inaafiki kwa kiasi kikubwa jamii ya kisasa. Thibitisha.(Solved)
  

  Jumuiya ya "Mstahiki Meya" inaafiki kwa kiasi kikubwa jamii ya kisasa. Thibitisha.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "Huu ni ukoloni mamboleo"(Solved)
  

  Mstahiki Meya
  "Huu ni ukoloni mamboleo"
  (a) Eleza muktadha wa dondoo hili.
  (b) Eleza umuhimu wa msemewa katika tamthilia hii.
  (c) Jadili namna ukoloni mamboleo unavyojitokeza katika tamthilia.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Kufariki kwa kitoto Uhuru ni jazanda inayoashiria hali halisi ya mambo riwayani "kidagaa kimemwozea". Jadili(Solved)
  

  Kufariki kwa kitoto Uhuru ni jazanda inayoashiria hali halisi ya mambo riwayani "kidagaa kimemwozea". Jadili.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "Kwa nini mnaifunga mnyororo ile doggy mgonjwa? Mbona msiiwache free".(Solved)
  

  Kidagaa kimemwozea
  "Kwa nini mnaifunga mnyororo ile doggy mgonjwa? Mbona msiiwache free".
  (a) Eleza muktadha wa dondoo hili.
  (b) Onyesha jinsi wahusika riwayani wamefungwa minyororo.
  (c) Minyororo inayorejelewa katika (b) hapo juu ilifunguliwaje?

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Onyesha jinsi ukatili unavyojitokeza kwa kurejelea hadithi zifuatazo. (Solved)
  

  Onyesha jinsi ukatili unavyojitokeza kwa kurejelea hadithi zifuatazo.
  (i) Kanda la usufi
  (ii) Shaka ya mambo
  (iii) Mwana wa darubini
  (iv) Ndoa ya Samani.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Wafrika hupitia changamoto nyingi sana wakiwa masomoni ughaibuni. Thibitisha kauli hii ukirejelea hadithi "Damu nyeusi"(Solved)
  

  Wafrika hupitia changamoto nyingi sana wakiwa masomoni ughaibuni. Thibitisha kauli hii ukirejelea hadithi "Damu nyeusi"

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "Kero hizi na dharau zinamfanya kuthamini zaidi utu wake ....."Ukirejelea hadithi "Damu nyeusi" Eleza muktadha wa dondoo hili.(Solved)
  

  "Kero hizi na dharau zinamfanya kuthamini zaidi utu wake ....."Ukirejelea hadithi "Damu nyeusi" Eleza muktadha wa dondoo hili.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Thibitisha jinsi anwani "Damu Nyeusi" inaafiki yaliyomo katika hadithi.(Solved)
  

  Thibitisha jinsi anwani "Damu Nyeusi" inaafiki yaliyomo katika hadithi.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Jadili matatizo KUMI ya kijamii ukirejelea hadithi "Mwana wa Darubini"(Solved)
  

  Jadili matatizo KUMI ya kijamii ukirejelea hadithi "Mwana wa Darubini"

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "Sisi kama wazazi...........hukabiliana na mengi...........mara nyingi tabia zao hutupiga chenga........"(Solved)
  

  "Damu nyeusi na hadithi zingine"
  "Sisi kama wazazi...........hukabiliana na mengi...........mara nyingi tabia zao hutupiga chenga........"
  a) Weka dondoo hili katika muktadha wake
  b) Dhihirisha mbinu NNE za lugha zinazojitokeza katika dondoo hili
  c) Jadili yaliyomsibu mrejelewa.
  

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Riwaya ya kidagaa kimemwozea inaonyesha jitihada za vijana kujenga jamii mpya. Thibitisha kwa kutoa mifano(Solved)
  

  Riwaya ya kidagaa kimemwozea inaonyesha jitihada za vijana kujenga jamii mpya. Thibitisha kwa kutoa mifano

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "...........wanaume wangewastahi wanawake kidogo,.......dunia ingekuwa pahala pema zaidi pa kuishi.(Solved)
  

  kidagaa kimemwozea
  "...........wanaume wangewastahi wanawake kidogo,.......dunia ingekuwa pahala pema zaidi pa kuishi.
  a) Weka dondoo hili katika muktadha wake.
  b) Kwa kurejelea wahusika wanne, onyesha jinsi Mtemi Nasaba Bora anavyochangia kumkandamiza mwanamke.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Kwa kurejelea tamthilia ya Mstahiki Meya, fafanua vichocheo vya migogoro katika jamii ya Cheneo.(Solved)
  

  Kwa kurejelea tamthilia ya Mstahiki Meya, fafanua vichocheo vya migogoro katika jamii ya Cheneo.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• "Hadi sasa sijaelewa kwa nini hakujitokeza kueleza hali ilivyo........Huenda hii ni dalili za..........."(Solved)
  

  "Mstahiki Meya"
  "Hadi sasa sijaelewa kwa nini hakujitokeza kueleza hali ilivyo........Huenda hii ni dalili za..........."
  a) Eleza muktadha wa dondoo hili.
  b) Fafanua masuala matano yanayofaa kuelezewa kuhusu hali inayorejelewa.
  c) Eleza umuhimu wa anayerejelewa
  d) Bainisha matumizi ya tamathali moja katika dondoo

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Matambiko ni nini? Eleza dhima zake mbili.(Solved)
  

  Matambiko ni nini? Eleza dhima zake mbili.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Eleza maana ya maapizo.(Solved)
  

  Eleza maana ya maapizo.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Eleza maana ya ngoma katika fasihi simulizi kisha utoe dhima zake nne.(Solved)
  

  Eleza maana ya ngoma katika fasihi simulizi kisha utoe dhima zake nne.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Ewe mpwa wangu, Kwetu hakuna mwoga, usiwe kama msichana.(Solved)
  

  Soma wimbo ufuatao kisha ujibu maswali
  Ewe mpwa wangu,
  Kwetu hakuna mwoga, usiwe kama msichana.
  Uoga ukikufika, huenda ni wa akina mamayo,
  Fahali tulichinja ili uwe mwanamume
  Iwapo utatingiza kichwa
  Uhamie kwa wasiokatwa
  Waume wa mbari yetu
  Si waoga wa kisu
  Wao hukatwa kuanzia macheo hadi machweo.
  
  Simama jicho liwe juu
  Ngariba alilala jikoni
  Visu ametia makali
  Kabiliana na kisu kikali
  Wengi wasema ni kikali
  Mbuzi utampata
  Na hata shamba la mahindi
  Usiende kwa wasiotahiri.
  
  MASWALI
  (a) Huu ni wimbo gani? Fafanua
  (b) Eleza shughuli mbili za kiuchumi zinazodokezwa na wimbo huu.
  (c) Onyesha taasubi ya kiume inavyojitokeza katika wimbo huu.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)

• Mtu mmoja alimpa mke wake nambari yake ya simu.(Solved)
  

  Soma utungo ufuatao kisha ujibu maswali.
  Mtu mmoja alimpa mke wake nambari yake ya simu. Kila mara bibi akipigia mumewe simu, ilipokelewa na sauti nyororo "mteja wa nambari uliopiga hapatikani kwa sasa."Alifunga safari kumtembelea mume wake mjini na kukabiliana na huyu kisura.
  
  MASWALI
  a) Bainisha kipera cha utungo huu.
  b) Onyesha sifa tano za kipera hiki.
  c) Eleza manufaa tano ya kipera hiki.

  Date posted: October 1, 2019.  Answers (1)